Trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển, trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành một phần không thể thiếu trong nhiều lĩnh vực. Năm 2025 hứa hẹn sẽ chứng kiến sự bùng nổ của các xu hướng mới trong phát triển AI, đặc biệt là việc đặt trách nhiệm lên hàng đầu. Điều này không chỉ giúp AI trở nên hữu ích hơn mà còn đảm bảo rằng công nghệ này phục vụ cho lợi ích của con người.
Việc phát triển AI có trách nhiệm sẽ là yếu tố then chốt trong việc tối ưu hóa lợi ích mà công nghệ này mang lại. Ảnh minh họa: Bloomberg.
AI tạo sinh đang có những tác động mạnh mẽ đến nhiều lĩnh vực khác nhau. Trong giáo dục, AI không chỉ hỗ trợ học tập mà còn giúp phát hiện đạo văn và đóng vai trò như một trợ giảng thông minh. Trong lĩnh vực y tế, AI hỗ trợ chẩn đoán hình ảnh, cá nhân hóa phác đồ điều trị và nghiên cứu thuốc. Hơn nữa, AI còn thúc đẩy sáng tạo nội dung tự động, cải thiện dịch vụ chăm sóc khách hàng và tạo ra những “KOL ảo” trong marketing.
Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của AI cũng đặt ra nhiều thách thức về mặt đạo đức. Các vấn đề như thành kiến trong quyết định của AI, thông tin sai lệch và xâm phạm quyền riêng tư đang trở thành mối lo ngại lớn. Đặc biệt, AI có thể gây ra những tác động tiêu cực đến thị trường lao động, khi nhiều công việc có thể bị thay thế bởi công nghệ này.
Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng này, khi ngày càng nhiều ứng dụng AI được phát triển. Để đảm bảo rằng AI trở thành công cụ hữu ích thay vì gây hại, việc phát triển AI có trách nhiệm là một trong những nhiệm vụ quan trọng mà các nhà hoạch định chính sách cần chú trọng.
Xu Hướng Phát Triển AI Có Trách Nhiệm
TS Sam Goundar, giảng viên tại RMIT Việt Nam, đã chỉ ra rằng có nhiều tranh cãi xung quanh đạo đức của AI tạo sinh. Những bê bối như hình ảnh giả mạo hay các cuộc gọi mạo danh đã làm dấy lên những lo ngại về việc sử dụng AI không đúng cách.
“Các trường hợp chatbot kích động hành vi tự sát hay tạo ra nội dung lạm dụng trẻ em là những ví dụ điển hình cho những rủi ro mà AI có thể mang lại. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết phải có một cách tiếp cận lấy con người làm trung tâm, nhằm bảo vệ lợi ích cá nhân và xã hội,” TS Goundar nhấn mạnh.
Hệ thống AI minh bạch (XAI – Explainable AI) sẽ trở thành một xu hướng quan trọng trong năm 2025, giúp người dùng hiểu rõ hơn về cách mà AI đưa ra quyết định. Nhiều quốc gia như Mỹ, Canada, và Nhật Bản đã bắt đầu áp dụng các quy định nhằm quản lý và đảm bảo rằng AI được triển khai một cách đạo đức.
Xu hướng AI lai (Hybrid AI), kết hợp giữa AI và con người, cũng sẽ phát triển mạnh mẽ trong năm tới. Điều này không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình làm việc mà còn tạo ra những giải pháp sáng tạo hơn trong nhiều lĩnh vực.
Trong bối cảnh phát triển bền vững, AI có thể đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề như biến đổi khí hậu và thúc đẩy công nghệ xanh. Hơn nữa, AI cũng sẽ được ứng dụng nhiều hơn trong lĩnh vực an ninh mạng, giúp tăng cường khả năng phân tích rủi ro và đối phó với các mối đe dọa trong không gian số.
“Để đảm bảo rằng AI được áp dụng một cách có trách nhiệm, việc quản lý và giám sát là điều thiết yếu nhằm tối ưu hóa lợi ích mà công nghệ này mang lại,” TS Goundar nhấn mạnh.
Giải Pháp Để Phát Triển AI Có Trách Nhiệm
Việt Nam đang tích cực đổi mới trong lĩnh vực AI, và việc phát triển AI một cách đạo đức là rất quan trọng. Điều này không chỉ giúp tránh tình trạng thuật toán AI có thành kiến mà còn bảo vệ quyền riêng tư và niềm tin của công chúng.
Để phát triển AI theo các nguyên tắc đạo đức, TS Goundar đề xuất một số giải pháp như đầu tư vào nghiên cứu về đạo đức AI và hợp tác với các trường đại học để xây dựng khung pháp lý cho việc triển khai AI có trách nhiệm.
Hơn nữa, việc lồng ghép đạo đức AI vào chương trình giảng dạy đại học và mở rộng chương trình đào tạo cho lãnh đạo doanh nghiệp, giáo viên và các nhà hoạch định chính sách cũng là rất cần thiết.
Nâng cao nhận thức cộng đồng về tác động của AI đối với quyền riêng tư cũng là một yếu tố quan trọng. Việc khuyến khích áp dụng AI cho các mục đích xã hội như y tế, môi trường và giáo dục sẽ giúp công nghệ này phục vụ cho lợi ích chung hơn là chỉ tập trung vào lợi nhuận.
Cuối cùng, việc xây dựng một khung pháp lý chặt chẽ cũng rất cần thiết để duy trì sự phát triển của AI có trách nhiệm. Các chuyên gia từ RMIT Việt Nam đã đề xuất áp dụng các quy định nghiêm ngặt hơn về AI, tiếp cận các mô hình quản trị AI quốc tế và xây dựng hệ thống phân loại để đánh giá rủi ro của các hệ thống AI.
“Để trở thành một cường quốc AI trong khu vực vào năm 2030, Việt Nam cần không chỉ tập trung vào công nghệ mà còn phải có các quy định chặt chẽ và nâng cao nhận thức cộng đồng để giảm thiểu các rủi ro tiềm ẩn,” TS Goundar nhấn mạnh.
Những Câu Hỏi Chúng Ta Phải Đối Mặt Trong Thế Giới AI
Trong thế giới AI, có rất nhiều câu hỏi mà chúng ta cần phải đối mặt, và không phải lúc nào cũng dễ dàng tìm ra câu trả lời. Những câu hỏi này không chỉ liên quan đến công nghệ mà còn đến mối quan hệ của chúng ta với tri thức, chính trị và xã hội.
Cuốn sách “Thời đại AI – Và tương lai loài người chúng ta” sẽ giúp độc giả hiểu rõ hơn về cách mà AI đang thay đổi thế giới và cung cấp những công cụ cần thiết để bắt đầu trả lời những câu hỏi này trong tương lai.
