Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, việc đầu tư vào công nghệ sinh học trong nông nghiệp đã trở thành một yếu tố then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững cho ngành nông nghiệp Việt Nam. Nghị quyết số 57-NQ/TƯ của Bộ Chính trị đã chỉ ra hướng đi rõ ràng cho sự phát triển này, tạo động lực mạnh mẽ cho việc ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp.
Kiểm tra chất lượng lúa TBR225 tại xã Liên Mạc (huyện Mê Linh). Ảnh: Hương Giang
Củng Cố Vị Thế Nông Sản Việt Nam
Việt Nam đang chứng kiến sự bùng nổ của các nghiên cứu và ứng dụng công nghệ sinh học trong sản xuất nông nghiệp. Các công nghệ như chỉnh sửa gen, vi nhân giống và chỉ thị phân tử đã được áp dụng để tạo ra các giống cây trồng mới, có khả năng kháng bệnh và chịu hạn tốt hơn. Những tiến bộ này không chỉ giúp nâng cao năng suất mà còn cải thiện chất lượng sản phẩm nông nghiệp, từ đó củng cố vị thế của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Đặc biệt, công nghệ sinh học đã giúp tạo ra những giống cây trồng với các tính trạng ưu việt như khả năng chống chịu với điều kiện khí hậu khắc nghiệt, từ đó góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp. Năm 2024, sản xuất nông nghiệp đã ghi nhận mức tăng trưởng 2,2%, với giá trị xuất khẩu đạt 27,38 tỷ USD, cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của ngành này.
Nhờ vào những nghiên cứu khoa học, nhiều giống lúa chất lượng cao đã được phát triển, như Bắc thơm số 7 và ST25, giúp gạo Việt Nam giành được nhiều giải thưởng quốc tế. Xuất khẩu gạo của Việt Nam đã đạt kỷ lục 9,18 triệu tấn trong năm 2024, khẳng định vị thế của nông sản Việt Nam trên thị trường toàn cầu.
Đối với các giống rau, việc chọn lọc và phát triển các giống mới đã đáp ứng nhanh chóng nhu cầu thị trường, với nhiều giống cà phê được công nhận, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm xuất khẩu.
Công nghệ chỉnh sửa gen, đặc biệt là hệ thống CRISPR/Cas9, đang mở ra một kỷ nguyên mới cho việc chọn tạo giống cây trồng. Công nghệ này cho phép cải thiện các tính trạng quan trọng mà không làm mất đi các đặc tính quý giá của giống bản địa, từ đó nâng cao năng suất và khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu.
Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ chỉnh sửa gen tại Việt Nam vẫn còn gặp nhiều khó khăn do thiếu các đơn vị nghiên cứu có khả năng triển khai quy mô lớn. Các nghiên cứu chủ yếu vẫn dừng lại trong phòng thí nghiệm, chưa thể chuyển giao ra thực tiễn sản xuất. Hơn nữa, việc thiếu hành lang pháp lý rõ ràng cũng là một rào cản lớn cho các nhà khoa học và doanh nghiệp trong việc tiếp cận và triển khai các sản phẩm công nghệ sinh học.
Trong khi đó, nhiều quốc gia trên thế giới đã nhanh chóng thương mại hóa các sản phẩm chỉnh sửa gen, tạo ra áp lực cạnh tranh lớn cho nông sản Việt Nam. Do đó, việc thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TƯ là rất cần thiết để thúc đẩy nghiên cứu và ứng dụng công nghệ sinh học trong sản xuất nông nghiệp, nhằm tạo ra những sản phẩm chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường quốc tế.
Khuyến Khích Phát Triển Công Nghệ Sinh Học
Để hiện thực hóa Nghị quyết số 57-NQ/TƯ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xác định rõ các mục tiêu và nhiệm vụ cụ thể. Bộ sẽ tập trung vào việc hoàn thiện thể chế và chính sách, cải cách thủ tục hành chính để tạo điều kiện thuận lợi cho việc đầu tư vào công nghệ sinh học. Việc huy động nguồn lực từ cả trong và ngoài nước cho nghiên cứu khoa học sẽ là yếu tố quyết định cho sự thành công của ngành nông nghiệp.
Bộ cũng sẽ lựa chọn các dự án khoa học công nghệ trọng điểm, ưu tiên cho công nghệ sinh học và công nghệ gen, nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và tạo ra giá trị gia tăng cho ngành nông nghiệp. Đồng thời, Bộ sẽ hỗ trợ ứng dụng kết quả nghiên cứu vào sản xuất, đẩy mạnh chuyển giao công nghệ và phát triển các sản phẩm công nghệ sinh học quy mô công nghiệp.
Đặc biệt, việc xây dựng hệ thống văn bản pháp luật rõ ràng sẽ tạo cơ chế thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân đầu tư vào nghiên cứu và sản xuất sản phẩm công nghệ sinh học. Nghiên cứu và chuyển giao tiến bộ kỹ thuật trong lai tạo giống cây trồng, vật nuôi sẽ được chú trọng, nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm phù hợp với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng của từng địa phương.
Cùng với đó, việc phát triển đội ngũ nhân lực khoa học công nghệ cũng là một yếu tố quan trọng. Bộ sẽ nghiên cứu các cơ chế khuyến khích để thu hút sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước. Chuyển đổi số toàn diện trong ngành nông nghiệp cũng sẽ được đẩy mạnh, tạo điều kiện cho việc quản lý và điều hành hiệu quả hơn.
Trong bối cảnh ngành nông nghiệp đang đứng trước nhiều thách thức, việc đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng công nghệ sinh học là một yêu cầu cấp thiết. Điều này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả sản xuất mà còn bảo vệ tài nguyên, môi trường và nâng cao chất lượng sống của người dân, góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.
