Trong bối cảnh hiện nay, Bitcoin Layer 2 (hay Bitcoin L2) đang trở thành một chủ đề nóng trong cộng đồng tiền điện tử. Nhiều người ủng hộ cho rằng Bitcoin L2 là giải pháp cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững của mạng lưới Bitcoin, trong khi một số khác lại cho rằng nó chưa thực sự mang lại giá trị thực sự mà chỉ là một hình thức đầu cơ. Bài viết này sẽ phân tích cả hai quan điểm về Bitcoin L2 và những luận điểm đi kèm. Đầu tiên, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về sự ra đời của các giải pháp mở rộng trên Bitcoin.
Sự hình thành các giải pháp mở rộng Bitcoin
Bitcoin L2 đề cập đến các dự án được xây dựng trên lớp cơ sở của Bitcoin nhằm cải thiện khả năng mở rộng và tương tác với các hợp đồng thông minh. Sự phát triển của hạ tầng Bitcoin đã diễn ra từ những ngày đầu của loại tài sản này. Một trong những giải pháp nổi bật là Lightning Network, đã chính thức hoạt động từ năm 2018, cho phép thực hiện các giao dịch nhanh chóng và với chi phí thấp hơn. Gần đây, các giải pháp mở rộng như Rollup và Sidechain đã thu hút sự chú ý, và phần tiếp theo của bài viết sẽ tập trung vào hai nhóm này.
Góc nhìn: Chúng ta ủng hộ Bitcoin Layer 2
Thesis 1: Bitcoin L2 giúp giảm phí giao dịch, từ đó thúc đẩy hoạt động trên mạng lưới Bitcoin.
Giống như nhiều blockchain khác, Bitcoin cũng phải đối mặt với thách thức giữa bảo mật, phi tập trung và khả năng mở rộng. Khi số lượng giao dịch tăng lên, phí giao dịch cũng tăng theo, điều này có thể khiến người dùng gặp khó khăn trong việc sử dụng mạng lưới. Trong năm 2023, phí giao dịch trên Bitcoin đã tăng mạnh, từ 1.5 USD lên 4.2 USD và dự kiến sẽ đạt 9 USD vào năm 2024. Điều này cho thấy sự cần thiết của các giải pháp mở rộng như Bitcoin L2 để giảm thiểu phí giao dịch và khuyến khích người dùng tham gia nhiều hơn.
Nhìn vào sự phát triển của Ethereum, các nâng cấp như The Merge và Dencun đã giúp giảm phí giao dịch trên Layer 2 xuống khoảng 90%, thu hút một lượng lớn người dùng. Tương tự, các giải pháp như Rollup và Sidechain trên Bitcoin cũng có thể giúp giảm phí giao dịch, từ đó tạo điều kiện cho nhiều hoạt động hơn trên mạng lưới Bitcoin.
Thesis 2: Bitcoin Layer 2 giúp duy trì nền kinh tế bảo mật của mạng lưới.
Với mỗi lần Halving, phần thưởng cho các thợ đào Bitcoin giảm đi, điều này có thể ảnh hưởng đến doanh thu của họ. Hiện tại, phần lớn thu nhập của thợ đào đến từ phần thưởng khối, chiếm hơn 90% tổng thu nhập. Nếu giá Bitcoin không tăng và hoạt động trên mạng lưới không phát triển, doanh thu của thợ đào sẽ giảm, dẫn đến nguy cơ mạng lưới bị tấn công. Các giải pháp Layer 2 có thể giúp tăng số lượng giao dịch, từ đó tạo ra doanh thu từ phí giao dịch cho các thợ đào, giúp duy trì nền kinh tế bảo mật của mạng lưới.
Thesis 3: Tiềm năng của hệ sinh thái Bitcoin Layer 2 còn rất lớn.
Khối lượng giao dịch NFTs trên Bitcoin đã cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của hệ sinh thái này. Khi các ứng dụng mới như DeFi và GameFi được xây dựng trên Bitcoin, chúng sẽ tận dụng được danh tiếng và cộng đồng hiện có. Hiện tại, tổng giá trị bị khóa (TVL) của các Layer 2 trên Ethereum là 43 tỷ USD, trong khi TVL của Bitcoin Layer 2 chỉ đạt 2 tỷ USD. Nếu TVL của Bitcoin Layer 2 đạt được các cột mốc như 1%, 5% hay 10%, tiềm năng phát triển có thể lên tới hàng tỷ USD.
Góc nhìn: Chúng ta không thực sự cần Bitcoin Layer 2
Thesis 4: Bitcoin nên chỉ là tài sản lưu trữ giá trị.
Bitcoin đã được định danh dưới nhiều vai trò khác nhau, nhưng hiện tại, nó được xem như một tài sản lưu trữ giá trị. Việc cố gắng biến Bitcoin thành một nền tảng có thể lập trình sẽ làm thay đổi bản chất của nó. Các blockchain khác như Solana hay Ethereum đã giải quyết vấn đề mở rộng và tính toán, do đó, Bitcoin L2 có thể không cần thiết và có thể đi ngược lại với giá trị cốt lõi của Bitcoin.
Thesis 5: Nhiều dự án không thực sự là Bitcoin Layer 2 đúng nghĩa.
Các dự án Bitcoin Layer 2 hiện tại chủ yếu tập trung vào Rollup và Sidechain, nhưng cả hai đều gặp phải những thách thức để trở thành Layer 2 đúng nghĩa. Các giải pháp Sidechain có thể mang lại khả năng mở rộng nhưng lại tiềm ẩn rủi ro cho người dùng. Trong khi đó, Rollup được xem là giải pháp tốt nhất nhưng vẫn chưa có giải pháp nào đạt được các tiêu chí cần thiết. Điều này dẫn đến việc nhiều dự án tự xưng là Layer 2 nhưng không thực sự giải quyết được vấn đề cốt lõi của Bitcoin.
Vậy liệu chúng ta có thực sự cần Bitcoin Layer 2?
Không thể phủ nhận rằng Bitcoin Layer 2 đang thu hút sự chú ý từ các quỹ đầu tư và dự án. Từ năm 2023 đến nay, đã có nhiều thương vụ gọi vốn liên quan đến Bitcoin Layer 2 với tổng số tiền đầu tư lên tới 180 triệu USD. Các giải pháp mở rộng như BitVM và OP_CAT vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm và cần thời gian để phát triển. Tuy nhiên, chúng ta có thể hy vọng vào sự phát triển của hệ sinh thái Bitcoin, giống như Ethereum đã vượt qua những khó khăn trong quá khứ. Các bản cập nhật như SegWit và Taproot đã tạo ra nền tảng cho sự phát triển của Bitcoin, và sự bùng nổ của các dự án như Ordinals và BRC-20 cho thấy rằng Bitcoin vẫn có tiềm năng lớn trong tương lai.
