Các trò chơi Web3 đã trải qua một quá trình phát triển mạnh mẽ, mở rộng ra nhiều thể loại khác nhau nhờ vào việc tích hợp công nghệ blockchain, DeFi, NFT và các yếu tố phi tập trung. Dưới đây là cái nhìn tổng quan về các thể loại phổ biến trong lĩnh vực Game Web3:
Phân loại theo thể loại trò chơi
Trong thị trường game crypto, thể loại RPG (Role-Playing Game) hiện đang dẫn đầu với 22% thị phần. Điều này nhờ vào khả năng xây dựng cốt truyện phong phú và sự kết hợp với các yếu tố như NFT và token, giúp người chơi có quyền sở hữu và tương tác với tài sản số. Trò chơi như Illuvium là một ví dụ điển hình cho thể loại này, mang đến trải nghiệm sâu sắc cho người chơi.
Các trò chơi hành động (Action) và chiến thuật (Strategy) cũng chiếm thị phần đáng kể, lần lượt là 17% và 15%. Trò chơi hành động thu hút người chơi nhờ vào gameplay hấp dẫn, trong khi các trò chơi chiến thuật tạo ra những trải nghiệm phức tạp, yêu cầu người chơi phải quản lý tài sản số và phát triển chiến lược một cách thông minh.
Thể loại Casual game (12%) cho thấy rằng ngay cả những trò chơi đơn giản và dễ tiếp cận cũng có vị trí quan trọng trong Web3, cho phép người chơi tham gia mà không cần đầu tư quá nhiều thời gian hay kỹ năng chuyên môn.
Phân loại theo quy mô sản xuất và chất lượng phát triển
Thị trường game Web3 hiện nay rất đa dạng, với sự phân loại rõ ràng giữa các nhóm phát triển. Theo dữ liệu từ Game7, tính đến năm 2023, khoảng 82% các dự án Web3 thuộc nhóm indie và midsize, trong khi chỉ một tỷ lệ nhỏ thuộc về các nhóm phát triển lớn hơn như AA và AAA.
Điều này cho thấy rằng Web3 gaming vẫn đang trong giai đoạn phát triển ban đầu, với tiềm năng mở rộng mạnh mẽ trong tương lai khi các dự án lớn hơn bắt đầu ra mắt và nhận được sự hỗ trợ tài chính đáng kể.
Web3 Gameplay mode
Trong hệ sinh thái Web3, có nhiều thể loại game phổ biến, trong đó PvP (Player vs Player) và PvE (Player vs Environment) là hai thể loại chính được tích hợp nhiều trong các trò chơi blockchain.
PvP (Player vs Player)
Thể loại game PvP cho phép người chơi cạnh tranh với nhau trong thời gian thực, được xem là một trong những tính năng hấp dẫn nhất của game Web3 nhờ vào tính cạnh tranh và sự tương tác xã hội. Trong các trò chơi PvP Web3, người chơi không chỉ đối đầu mà còn có thể kiếm tiền từ các chiến thắng của mình thông qua các phần thưởng bằng token hoặc NFT.
PvE (Player vs Environment)
Thể loại game PvE cho phép người chơi chiến đấu với hệ thống, thường là các nhiệm vụ hoặc các nhân vật không phải người chơi (NPC). Các trò chơi PvE trong Web3 cho phép người chơi kiếm token hoặc NFT thông qua việc hoàn thành các thử thách do hệ thống đặt ra.
Các giai đoạn phát triển của game trong thị trường crypto từ 2017 đến 2024
Những thể loại game này đã tạo ra một sự cách mạng lớn trong không gian crypto, thay đổi cách người chơi tương tác với tài sản số, trải nghiệm trò chơi và tạo ra giá trị kinh tế thực.
2017-2018: Khởi đầu – GameFi giai đoạn đầu với DeFi
Giai đoạn từ 2017-2018 được coi là thời kỳ khởi đầu của GameFi, khi khái niệm về tài chính trong game blockchain bắt đầu hình thành thông qua sự kết hợp của NFT và DeFi. Các trò chơi blockchain thời kỳ này chủ yếu tập trung vào việc tạo điều kiện cho người chơi sở hữu và giao dịch tài sản số, thay vì xây dựng gameplay hấp dẫn và có chiều sâu.
CryptoKitties: Dấu mốc tiên phong
Một trong những sự kiện nổi bật trong giai đoạn này là sự ra mắt của CryptoKitties vào cuối năm 2017. CryptoKitties trở thành trò chơi blockchain đầu tiên tích hợp NFT rộng rãi, cho phép người chơi sưu tầm, nhân giống và giao dịch các chú mèo ảo, mở ra khái niệm về quyền sở hữu tài sản số. Trò chơi này đã chiếm đến 30% lượng giao dịch của Ethereum vào thời kỳ cao điểm, gây tắc nghẽn mạng lưới.
Từ đó, ý tưởng về GameFi dần được định hình, khi các vật phẩm trong game không chỉ tồn tại trong hệ sinh thái của trò chơi mà còn có thể giao dịch tự do trên các sàn NFT.
Axie Infinity: Khởi đầu cho Play-to-Earn (P2E)
Năm 2018, Axie Infinity ra mắt, mặc dù trong giai đoạn đầu trò chơi vẫn tập trung vào khía cạnh tài chính, việc chiến đấu và nhân giống các sinh vật Axies đã đặt nền móng cho mô hình Play-to-Earn (P2E) mà Axie Infinity sau này trở nên nổi tiếng. Tuy nhiên, giai đoạn này tập trung nhiều vào lợi ích tài chính hơn là trải nghiệm chơi game, do đó, tỷ lệ duy trì người dùng không cao.
Hạn chế trong trải nghiệm người chơi
Trò chơi trong giai đoạn này gặp nhiều hạn chế về cốt truyện và đồ họa, khiến người chơi chủ yếu quan tâm đến lợi ích tài chính hơn là giá trị giải trí. Điều này đặc biệt rõ ràng ở Axie Infinity, khi mà hầu hết người chơi tham gia vì mục tiêu kiếm tiền. Sự phụ thuộc vào yếu tố tài chính này dẫn đến tỷ lệ duy trì người dùng thấp.
Nếu muốn tiếp tục phát triển, GameFi cần sáng tạo hơn, phát triển các nền kinh tế trò chơi độc đáo và tập trung vào việc làm cho gameplay thực sự thú vị, thay vì chỉ sao chép các khái niệm từ DeFi để kiếm lợi nhuận.
2018-2020: Bước chuyển – Play-to-Earn (P2E) và Metaverse
Trong giai đoạn từ 2018 đến 2020, ngành game blockchain đã chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ của mô hình Play-to-Earn (P2E) và các dự án metaverse. Đây là thời điểm các trò chơi blockchain không chỉ đơn thuần là phương tiện giải trí mà còn trở thành nền tảng giúp người chơi kiếm lợi nhuận và tham gia xây dựng các thế giới ảo phi tập trung.
Sự quan tâm từ các tập đoàn công nghệ lớn
Vào năm 2021, Mark Zuckerberg công bố kế hoạch biến Facebook thành một “công ty metaverse”, với kế hoạch chi hơn 10 tỷ USD vào việc phát triển Facebook Reality Labs để xây dựng các công nghệ liên quan đến metaverse.
Thông báo này đã tạo ra cú hích lớn cho sự phát triển của các dự án metaverse như Decentraland và The Sandbox, đồng thời khiến giá trị của các token liên quan tăng vọt. Ví dụ, giá của token MANA (Decentraland) đã tăng hơn 100% chỉ trong vài ngày sau thông báo của Meta, đạt mức 5.90 USD.
Đầu tư và hợp tác đáng chú ý
Các dự án metaverse không chỉ thu hút sự chú ý mà còn kêu gọi được các khoản đầu tư lớn từ các nhà đầu tư lớn như SoftBank, với The Sandbox huy động được 92 triệu USD để phát triển hệ sinh thái của mình. Đồng thời, các công ty lớn và cá nhân nổi tiếng như Snoop Dogg đã tìm cách mua đất đai và xây dựng thương hiệu của họ trong thế giới ảo này, góp phần vào sự phát triển của các nền tảng metaverse.
Động lực phát triển công nghệ hỗ trợ
Sự dịch chuyển của Facebook và các tập đoàn công nghệ khác sang metaverse đã thúc đẩy sự phát triển của các công nghệ hỗ trợ như VR (Virtual Reality) và AR (Augmented Reality), cũng như công nghệ blockchain để quản lý tài sản số và giao dịch trong các thế giới ảo. Điều này đã tạo nên mối liên kết mạnh mẽ giữa công nghệ Web3 và các dự án game blockchain, giúp nâng cao trải nghiệm người dùng trong các không gian ảo phi tập trung.
Sự tham gia của các “ông lớn” trong ngành công nghệ đã củng cố niềm tin của nhà đầu tư vào tiềm năng của metaverse, thu hút thêm nhiều doanh nghiệp và cá nhân tham gia vào thị trường, từ đó mở rộng quy mô và thúc đẩy sự phát triển của các nền tảng metaverse phi tập trung như Decentraland.
Đây là giai đoạn quan trọng cho thấy metaverse không chỉ là xu hướng nhất thời mà có thể trở thành một hướng đi dài hạn của công nghệ Web3.
2020-2022: Giai đoạn X2E (X-to-Earn) – Các mô hình Game cộng đồng
Giai đoạn 2020-2022 là thời kỳ bùng nổ của các trò chơi Web3 theo mô hình X-to-Earn (X2E), nơi người chơi kiếm phần thưởng từ các hoạt động hằng ngày. Theo DappRadar, vào tháng 10/2022, số lượng ví hoạt động hàng ngày (UAW) trong lĩnh vực Web3 gaming đạt 911,720, chiếm 45.71% tổng số ví trên blockchain.
Trong thời gian này, một số trò chơi nổi bật như STEPN và Genopets đã khuyến khích người chơi tham gia hoạt động thể chất và nhận thưởng. STEPN, chẳng hạn, đạt tỷ lệ duy trì người dùng hàng tháng lên tới 30% vào tháng 3/2022, minh chứng cho tính hấp dẫn và tiềm năng duy trì của mô hình Move-to-Earn. Nhưng những tháng tiếp theo, con số này giảm dần khi lợi nhuận kiếm được từ việc di chuyển không còn hấp dẫn như trước.
Các mô hình đơn giản hơn như Tap-to-Earn cũng ra mắt, giúp người dùng dễ dàng tiếp cận blockchain mà không cần kiến thức sâu.
Tuy nhiên, cuối năm 2022, sự suy thoái của thị trường crypto khiến dòng vốn đầu tư vào GameFi giảm. Thay vì tập trung vào các dự án Play-to-Earn ngắn hạn, nhà đầu tư chuyển sang các dự án AAA và metaverse có chất lượng cao và tiềm năng phát triển dài hạn.
Horizon Blockchain Games huy động 40 triệu USD với sự tham gia của Ubisoft và Take-Two Interactive, trong khi Fenix Games thu hút 150 triệu USD để xây dựng nền tảng phát hành game Web3. Điều này cho thấy sự ưu tiên vào việc phát triển cộng đồng và trải nghiệm người chơi, thay vì chỉ chú trọng vào lợi nhuận nhanh chóng.
Dù giảm nhiệt, số lượng ví hoạt động hàng ngày vẫn duy trì trên 1 triệu vào cuối 2022, chứng tỏ sự chuyển dịch từ người dùng Web2 sang Web3. Sự phát triển của mô hình X2E đã giúp Web3 gaming trở nên gắn bó hơn với đời sống thường ngày, tạo cầu nối giữa Web2 và Web3 và thu hút người dùng mới.
2022-2024: Giai đoạn Game AAA và Sự phát triển Metaverse
Từ năm 2022 đến 2024, Web3 gaming chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ của các trò chơi AAA và sự mở rộng của metaverse. Các trò chơi AAA như Illuvium đã ra đời, mang lại trải nghiệm đồ họa 3D sống động và cơ chế chơi đa dạng từ PvE đến PvP. Mặc dù đạt được chất lượng cao, số lượng người dùng hàng ngày vẫn ở mức hạn chế, do phần lớn người chơi thuộc nhóm nhà đầu tư GameFi, chưa mở rộng đến đại chúng rộng rãi.
Theo Report Linker, thị trường game metaverse toàn cầu dự kiến sẽ đạt 447.8 tỷ USD vào năm 2027, với tốc độ tăng trưởng hàng năm (CAGR) 15.3% từ 2020 đến 2027, cho thấy tiềm năng phát triển to lớn của metaverse dù hiện tại vẫn trong giai đoạn đầu.
Đặc biệt, từ năm 2024, xu hướng Tap-to-Earn nổi lên trên các nền tảng như Telegram, thu hút hàng trăm nghìn người dùng mới thông qua các dự án như Notcoin và Hamster Combat. Theo DappRadar, số lượng ví hoạt động hàng ngày trên các nền tảng tích hợp Tap-to-Earn đã tăng từ 50,000 lên gần 200,000 ví chỉ trong vòng một quý đầu năm 2024.
Xu hướng này cho thấy Tap-to-Earn không chỉ đáp ứng nhu cầu kiếm tiền đơn giản mà còn là cầu nối cho người dùng Web2 tiếp cận Web3. Đặc biệt với mô hình dễ tiếp cận và không yêu cầu kiến thức chuyên sâu về blockchain đã biến Tap-to-Earn thành một công cụ hữu hiệu cho việc tăng cường sự tham gia và phát triển cộng đồng.
Nhìn chung, tình hình đầu tư vào GameFi đang đi theo hướng bền vững hơn, với trọng tâm không còn là lợi nhuận nhanh chóng mà là tạo ra giá trị dài hạn cho người chơi và các cộng đồng game blockchain.
Dự báo cho thấy, các nhà đầu tư tiếp tục quan tâm đến GameFi, nhưng họ sẽ ưu tiên các dự án mang lại sự gắn kết cộng đồng và tính tương tác cao, chẳng hạn như các trò chơi AAA với đồ họa cao cấp hoặc các thế giới metaverse được hỗ trợ bởi công nghệ VR/AR.
Web3 Gaming đã tiến xa từ các trò chơi sưu tầm đơn giản đến một hệ sinh thái phức tạp, tích hợp các mô hình tài chính và công nghệ blockchain hiện đại. Mặc dù thị trường còn nhiều thách thức, nhưng với sự mở rộng của metaverse và tiềm năng của các mô hình AAA, Web3 Gaming có tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong tương lai. Nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể tận dụng các mô hình X2E, tham gia từ giai đoạn đầu hoặc đầu tư vào các token tiềm năng để tối ưu hóa lợi nhuận, nhưng cần hiểu rõ rủi ro và biến động của thị trường GameFi.
